Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) jest obowiązkiem prawnym i społecznym każdego pracodawcy. Pracodawcy i przedsiębiorcy, którzy świadomie inwestują w bhp w swojej firmie, zdają sobie sprawę z tego, że w ten sposób nie tylko zapobiegają wypadkom i chorobom spowodowanym pracą, lecz także tworzą pozytywny wizerunek swojej firmy, stanowiący kluczowy element jej sukcesów.

Zapewnienie bezpiecznych warunków pracy oraz zachęcanie pracowników do postępowania zgodnie z zasadami BHP to nie tylko wywiązywanie się z obowiązku, lecz także inwestycja, która przynosi wymierny zysk.

 I. BADANIA PROFILAKTYCZNE

1.1. [Umowa pracodawcy z placówką medycyny pracy
na prowadzenie badań profilaktycznych pracowników]

Art. 12. 1. Badania wstępne, okresowe i kontrolne pracowników oraz inne świadczenia zdrowotne są wykonywane na podstawie pisemnej umowy zawartej przez podmiot obowiązany do ich zapewnienia (…) z podstawową jednostką służby medycyny pracy (…) [Ustawa z dn. 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy (Dz.U. 2014.1184 ze zm.)]

1.2. [Badania wstępne pracowników]

Art. 229 § 1. Wstępnym badaniom lekarskim podlegają:

1)   osoby przyjmowane do pracy,

2)   pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe [Kodeks Pracy]

1.3. [Badania okresowe pracowników]

Art. 229 § 2. Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim [Kodeks Pracy]

1.4. [Badania kontrolne pracowników]

Art. 229 § 2 (…) w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku [Kodeks Pracy]

1.5. [Zakaz dopuszczenia do pracy pracownika
nieposiadającego aktualnego orzeczenia lekarskiego]

Art. 229 § 4. Pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku [Kodeks Pracy]

II. SZKOLENIA

Art. 237³. § 1. Nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

§ 2. Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie [Kodeks Pracy]

§ 8. Szkolenie wstępne jest przeprowadzane w formie instruktażu według programów opracowanych dla poszczególnych grup stanowisk i obejmuje:

1) szkolenie wstępne ogólne, zwane dalej „instruktażem ogólnym”;

2) szkolenie wstępne na stanowisku pracy, zwane dalej „instruktażem stanowiskowym”.

[rozporządzenie MGiP z dn. 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U.2004.180.1860)]

 

§ 10. 1. Instruktaż ogólny odbywają, przed dopuszczeniem do wykonywania pracy, nowo zatrudnieni pracownicy (…).

2. Instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy
i umiejętności (…),  mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia
w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

§11. 5. Instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te (…) są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego.

[rozporządzenie MGiP z dn. 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U.2004.180.1860)]

 2.1. [Szkolenia okresowe pracowników]

§ 15. 1. (…) zatrudnionych na stanowiskach robotniczych (…) nie rzadziej niż raz na 3 lata,
a na stanowiskach (…),  na których (…) są wykonywane prace szczególnie niebezpieczne, nie rzadziej niż raz w roku.

2. (…) administracyjno-biurowych − nie rzadziej niż raz na 6 lat (…)
(…) pozostałych (...) − nie rzadziej niż raz na 5 lat

§ 4. 1. Szkolenie może być (…) prowadzone (…) na (…) zlecenie [pracodawców], przez jednostki organizacyjne uprawnione do prowadzenia działalności szkoleniowej (…)

[rozporządzenie MGiP z dn. 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U.2004.180.1860)]

2.2. [Pierwsze szkolenie okresowe]

§ 15. 4. (…) osoby  będące pracodawcami oraz inne osoby kierujące pracownikami,
w szczególności kierownicy, mistrzowie i brygadziści (…) w okresie do 6 miesięcy od rozpoczęcia pracy (…)

(…) pozostałe osoby (…) do 12 miesięcy od rozpoczęcia pracy (…)

[rozporządzenie MGiP z dn. 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bhp (Dz.U.2004.180.1860)]

2.3. [Szkolenie pracowników w udzielaniu pierwszej pomocy przedlekarskiej]

Art. 209¹. § 1. Pracodawca jest obowiązany:

1) zapewnić środki niezbędne do udzielania pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, gaszenia pożaru zwalczania pożarów i ewakuacji pracowników,

2) wyznaczyć pracowników do (…) udzielania pierwszej pomocy [Kodeks Pracy]

III. SŁUŻBA BHP

Art. 237¹¹ § 2. (…) pracodawca zatrudniający do 100 pracowników − w przypadku braku kompetentnych pracowników [technik BHP,  osoba posiadająca wyższe wykształcenie
w zakresie BHP albo studia podyplomowe w tym zakresie] − może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy [Kodeks Pracy]

 IV. REGULAMINY

4.1. [Regulamin pracy]

Art. 104. § 2. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakresie przewidzianym
w § 1 obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 50 pracowników [Kodeks Pracy]

4.2. [Regulamin wynagradzania]

Art. 77². § 1. Pracodawca zatrudniający co najmniej 50 pracowników, nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy (…), ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania [Kodeks Pracy]

4.3. [Opracowanie i udostępnianie pracownikom treści przepisów
dot. równego traktowania w zatrudnieniu i zapobiegania dyskryminacji]

Art. 94. 2b) Pracodawca jest obowiązany w szczególności: (…) przeciwdziałać dyskryminacji w zatrudnieniu, w szczególności ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także ze względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy [Kodeks Pracy]

Art. 94¹. Pracodawca udostępnia pracownikom tekst przepisów dotyczących równego traktowania w zatrudnieniu w formie pisemnej informacji (…) [Kodeks Pracy]

4.4. [Mobbing]

Art. 94³. § 1. Pracodawca jest obowiązany przeciwdziałać mobbingowi.

§ 2. Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników.

§ 4. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania [Kodeks Pracy]

4.5. [Molestowanie]

Art. 18^3a § 5. 2) (...) niepożądane zachowanie, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery (molestowanie) [Kodeks Pracy]

4.6. [Molestowanie seksualne]

§ 6. (…) każde niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika (molestowanie seksualne) [Kodeks Pracy]

V. INDYWIDUALNA DOKUMENTACJA ZATRUDNIENIA PRACOWNIKA,
W TYM EWIDENCJA CZASU PRACY

§ 6. 1. Pracodawca zakłada i prowadzi oddzielne dla każdego pracownika akta osobowe. [rozporządzenie MPiPS z dn. 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U.2017.894 ze zm.)]

5.1. [Ewidencja czasu pracy]

Art. 149. § 1. Pracodawca prowadzi ewidencję czasu pracy pracownika do celów prawidłowego ustalenia jego wynagrodzenia i innych świadczeń związanych z pracą [Kodeks Pracy]

5.2. [Ewidencja czasu pracy kierowców]

Art. 24. Pracodawca jest obowiązany (…) poinformować kierowców o obowiązujących ich przepisach z zakresu czasu pracy (…)

Art. 25 1. Ewidencję czasu pracy (…), pracodawca prowadzi dla kierowców, niezależnie od stosowanego systemu czasu pracy i sposobu wynagradzania
[Ustawa z dn. 16 kwietnia 2004 r. o czasie pracy kierowców (Dz.U.2012.1155 ze zm.)]

 VI. OCENA RYZYKA ZAWODOWEGO
I INFORMOWANIE PRACOWNIKÓW O JEJ WYNIKU

Art. 226. Pracodawca:

1) ocenia i dokumentuje ryzyko zawodowe związane z wykonywaną pracą oraz stosuje niezbędne środki profilaktyczne zmniejszające ryzyko,

2) informuje pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami [Kodeks Pracy]

 

VII. POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA
NA STANOWISKACH PRACY

Art. 227. § 1. Pracodawca jest obowiązany stosować środki zapobiegające chorobom zawodowym i innym chorobom związanym z wykonywaną pracą, w szczególności (…) przeprowadzać (…) badania i pomiary czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrować
i przechowywać wyniki tych badań i pomiarów oraz udostępniać je pracownikom [Kodeks Pracy] 

 

VIII. INSTRUKCJE

8.1. [stanowiskowe BHP, obsługi bhp maszyn i urządzeń, technologiczne,
udzielania pierwszej pomocy]

Art. 237⁴ § 2. Pracodawca jest obowiązany wydawać szczegółowe instrukcje i wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach pracy [Kodeks Pracy]

 § 41. 1. Pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bezpieczeństwa i higieny pracy dotyczące:

1) stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników;

2) obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych;

3) postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi;

4) udzielania pierwszej pomocy.

[rozporządzenie MPiPS z dn. 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bhp (Dz.U.2003.169.1650)]

8.2. [Instrukcje bezpieczeństwa pożarowego obiektów budowlanych]

Art. 4. 1. Właściciel, zarządca lub użytkownik budynku, obiektu lub terenu (…) obowiązany jest w szczególności:
6)  zapoznać pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,
7)  ustalić sposoby postępowania na wypadek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub

innego miejscowego zagrożenia.
[Ustawa z dn. 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U.2017.736 ze zm.)]

 § 6.1., 8.1) Właściciele, zarządcy lub użytkownicy obiektów (…) zapewniają i wdrażają instrukcję bezpieczeństwa pożarowego (…), gdy kubatura brutto budynku lub jego części stanowiącej odrębną strefę pożarową przekracza 1.000 m³.

7. Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego jest poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata (…)

[rozporządzenie MSWiA z dn. 07 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz.U.2010.109.719 ze zm.)]

IX. TABELA NORM PRZYDZIAŁU ŚRODKÓW OCHRONY INDYWIDUALNEJ ORAZ ODZIEŻY I OBUWIA ROBOCZEGO, A TAKŻE ŚRODKÓW HIGIENY OSOBISTEJ

Art. 237⁶. § 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie środki ochrony indywidualnej (…) oraz informować go o sposobach posługiwania się tymi środkami.

Art. 237⁷. § 1. Pracodawca jest obowiązany dostarczyć pracownikowi nieodpłatnie odzież
i obuwie robocze (…)[Kodeks Pracy]

§ 8. Pracodawca zakłada i prowadzi odrębnie dla każdego pracownika (…) kartę ewidencyjną przydziału odzieży i obuwia roboczego oraz środków ochrony indywidualnej, a także wypłaty ekwiwalentu pieniężnego za używanie własnej odzieży i obuwia oraz ich pranie
i konserwację.

[rozporządzenie MPiPS z dn. 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz.U.2017.894 ze zm.)]

X. DOKUMENTACJA POWYPADKOWA

§ 9. 1. Po ustaleniu okoliczności i przyczyn wypadku zespół powypadkowy sporządza − nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku − protokół ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku (protokół powypadkowy)…

[rozporządzenie RM z dn. 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U.2009.105.870)]

Art. 234 § 3¹. Pracodawca jest obowiązany  przechowywać protokół ustalenia okoliczności
i przyczyn wypadku przy pracy wraz z pozostałą dokumentacją powypadkową przez 10 lat
[Kodeks Pracy]

§ 16. 1.    Pracodawca prowadzi rejestr wypadków przy pracy na podstawie wszystkich protokołów powypadkowych.

[rozporządzenie RM z dn. 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz.U.2009.105.870)]

XI. WYKAZ PRAC UCIĄŻLIWYCH, NIEBEZPIECZNYCH LUB SZKODLIWYCH DLA ZDROWIA KOBIET W CIĄŻY I KOBIET KARMIĄCYCH DZIECKO PIERSIĄ

Art. 176. §1 Kobiety w ciąży i kobiety karmiące dziecko piersią nie mogą wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na ich zdrowie, przebieg ciąży lub karmienie dziecka piersią... [Kodeks Pracy]

Wykaz – [rozporządzenie RM z dn. 03 kwietnia 2017 r. w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią (Dz.U. 2017.796)]